School Self Evaluation en matookelunch

Alweer een aantal weken aan het werk na die heerlijke vakantie. Direct na de zomer (en het werd hier eigenlijk ook een beetje herfst, regen, regen, regen), organiseerden we een paar trainingsdagen. Voor alle CCT's (lerarenopleiders) uit de verschillende districten, om de kennis en vaardigheden, geleerd in de vorige term, nog even op te frissen en te verdiepen. En een trainingsdag voor een selecte groep CCT's (onze BRMS stuurgroepleden), inspecteurs, en headteachers om te werken aan een School Self Evaluation tool en school improvement processen op de scholen hier. Wat steeds opvalt is dat ze de theorie kennen, maak deze professionals niks wijs. Maar als je gaat kijken op de scholen, zie er nauwelijks iets van terug. Geen visie, geen samenwerkende teams, geen verbeterplannen, laat staan (geplande) verbetering. Er wordt geen tot weinig verantwoordelijkheid genomen en eigenaarschap getoond over het wel en wee op de scholen. Als je niet beter zou weten, zou je denken dat ze het wel best vinden zo (en soms denk ik dat stiekem nog wel eens...). Maar... het is niet best, en de meeste mensen hier erkennen dat ook. Kinderen (en leraren) hebben nauwelijks eten (hoe kun je nu aan het werk, zonder wat gegeten te hebben?), op veel scholen zijn lijfstraffen nog aan de orde van de dag (hoe kun je nu leren als je je niet veilig voelt?). Kinderen worden niet geacht hun zegje te doen, of voor zichzelf op te komen (hoe kun je je nu ontwikkelen als je je niet vrij mag voelen?). En dan ben je leraar, zo ongeveer het minst gewaardeerde beroep in Uganda, ook niet echt motiverend (hoe kun je in hemelsnaam lesgeven op een nuchtere maag, in erbarmelijke gebouwen, in zulke grote groepen met een zeer magere lerarenopleiding achter je... en dan ook nog zo slecht betaald krijgen?). Onderwijs is hier prioriteit nummer 100, voor mijn gevoel. En toch zien deze kritische westerse ogen gelukkig ook heel mooie en bijzondere dingen. Een juf die superlief en stimulerend voor een groep staat van zo'n 100! kleintjes. Leraren die zichtbaar moeite hebben gedaan om van hun klas een leeromgeving te maken, in plaats van een veredelde schuur. Een headteacher die apetrots is op haar school en enthousiast alles verteld en laat zien. Leraren die hun leerlingen continue complimenteren en voor ze klappen, bloemen geven (let's give him or her flowers; en dan wapperen ze allemaal met hun handjes naar het betreffende klasgenootje) of samen een mooi lied zingen en dansen. Headteachers die proberen de community te mobiliseren om de kinderen van lunch te voorzien en daarin slagen. Klassen waarin een soort bieb is geïmproviseerd. Leraren die moeite doen om iets echt goed uit te leggen. En natuurlijk de kinderen, die eigenlijk altijd lachen en zwaaien en rennen en spelen! Vol energie en zin in het leven.
En dan denk ik; hup en dan door, maak er wat van, zorg dat deze kinderen zich kunnen ontwikkelen, een mooie toekomst krijgen. En er gebeurt ook wel wat; amper 15 jaar geleden was er überhaupt alleen nog maar school voor een enkeling. Er is nu tenminste UPE (Universal Primary Education = onderwijs voor iedereen). Dus we gaan vooruit, gestaag.
Tja, als dit de realiteit is, wat doe je dan en hoe kan je dan bijdragen aan die gestage vooruitgang? Vorige term dus gewerkt aan teamleren (professionele ontwikkeling voor leraren in teams) en actievere en meer kind gecentreerde lesmethoden. Misschien wat mensen geinspireerd? In ieder geval een flinke groep CCT's die hartstikke enthousiast zijn (ja echt) en alle methoden ook echt in de vingers hebben gekregen. Zodat zij op hun beurt weer meer scholen kunnen helpen.
Om toch wat te doen met het gebrek aan eigenaarschap van tja, eigenlijk de meeste betrokkenen op de meeste scholen als je het mij vraagt (zonder al te veel te generaliseren en mooie uitzonderingen daargelaten), zijn we deze term aan de slag gegaan met het introduceren van School Self Evaluation (SSE). In een dag gaat een team van leraren, headteacher, een paar ouders en leerlingen kijken hoe de school erbij staat en wat zij zelf willen en kunnen verbeteren, met de mankracht en middelen die ze hebben. De CCT's gaan deze processen faciliteren en ik begeleid de CCT's hierbij. We maakten een tool op basis van input van vertegenwoordigers van het inspectoraat, inspectorshandboeken, input van de denktank in augustus en werk van een andere NGO (Raising Voices). Volgende week start de briefing van CCT's en 1 oktober staat de eerste zelfevaluatiedag gepland. Hopelijk maakt het wat los. Ik ben in inmiddels al tevreden met wat positieve energie en het aanzicht van het heerlijk genieten van de matookelunch.
We gaan er weer voor!
Tot de volgende keer.

Linda